Instytut Roślin i Przetworów Zielarskich (IRiPZ) - historia
Oddział Roślin Zielarskich zapoczątkował swą działalność w roku 1947 jako Państwowy Instytut Naukowy Leczniczych Surowców Roślinnych z siedzibą w Poznaniu.
Inicjatorem jego utworzenia i jego pierwszym dyrektorem był prof. dr Wacław Strażewicz, wybitny specjalista w zakresie zielarstwa, wykładowca i profesor farmakognozji Uniwersytetu im. S. Batorego w Wilnie i Uniwersytetu Poznańskiego w okresie międzywojennym. Kontynuując tradycję polskiego zielarstwa, a szczególnie osiągnięcia związane z uprawą ziół i ich zbiorem ze stanu naturalnego, profesor dr Wacław Strażewicz, jeden z organizatorów na Wileńszczyźnie Polskiego Towarzystwa Popierania Produkcji Roślin Leczniczych i przedwojenny działacz Polskiego Komitetu Zielarskiego, był rzecznikiem idei powołania specjalistycznej jednostki naukowej zajmującej się roślinami leczniczymi i lekami naturalnego pochodzenia, co stanowiło nawiązanie do „Memoriału Polskiego Komitetu Zielarskiego” opublikowanego w roku 1938.
W skład Państwowego Instytutu Naukowego Leczniczych Surowców Roślinnych w początkowym okresie jego działalności wchodziły następujące jednostki organizacyjne:
Dział Hodowli Roślin Leczniczych z ogrodem botanicznym oraz Dział Doświadczeń Terenowych z siedzibami w Plewiskach, Dział Pracowni Naukowo - Badawczych z siedzibą w Poznaniu z pracowniami: Fitochemiczną, Farmakodynamiczną, Technologiczną, Mikroskopową oraz Suszarnictwa i Przechowywania Surowców.
Po przejściu Instytutu z Ministerstwa Zdrowia do Ministerstwa Przemysłu Spożywczego i Skupu, co nastąpiło na początku lat 60-tych, nazwa Instytutu uległa zmianie na Instytut Przemysłu Zielarskiego (w skrócie IPZ), co wiązało się z podporządkowaniem Instytutu Zjednoczeniu Przemysłu Zielarskiego. Od roku 1982 jednostka pozostaje w gestii Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, w latach 1987 - 2008 jego nazwa brzmiała Instytut Roślin i Przetworów Zielarskich (w skrócie IRiPZ).
Zgodnie z zapisem Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 19 grudnia 2008 r. (Dz. U. nr 235, poz.1604) z dniem 01.01.2009 roku Instytut Włókien Naturalnych (IWN) oraz Instytut Roślin i Przetworów Zielarskich (IRiPZ) zostały połączone tworząc nową jednostkę o nazwie Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich (IWNiRZ).
Zakres prac badawczo-wdrożeniowych:
- Gromadzenie kolekcji roślin leczniczych dla celów badawczych,
- Badania zasobów naturalnych roślin prawnie chronionych,
- Badania biologii kiełkowania roślin zielarskich,
- Hodowla twórcza i zachowawcza odmian,
- Nasiennictwo roślin zielarskich,
- Opracowywanie technologii uprawy roślin zielarskich,
- Wprowadzanie do upraw konwencjonalnych i ekologicznych gatunków rodzimych lub aklimatyzowanych,
- Badania skuteczności środków ochrony roślin,
- Badania potrzeb pokarmowych roślin i efektywności nawożenia (badania polowe i wazonowe),
- Opracowywanie metodyk mikrorozmnażania in vitro roślin zielarskich,
- Hodowla in vitro roślin zielarskich w różnych warunkach celem optymalizacji wytwarzania związków biologicznie czynnych,
- Ocena jakościowa i ilościowa składników biologicznie czynnych,
- Ocena zanieczyszczenia surowców zielarskich metalami szkodliwymi dla zdrowia,
- Badania nad zanieczyszczeniami surowców zielarskich pozostałościami pestycydów,
- Badania ułatwiające standaryzację i bezpieczeństwo stosowania surowców i przetworów roślinnych,
- Opracowywanie receptur produktów leczniczych i suplementów diety zawierających składniki roślinne,
- Wprowadzanie do produkcji preparatów leczniczych na bazie surowców zielarskich,
- Opracowywanie specyfikacji surowców, produktów pośrednich i wyrobów gotowych celem wyznaczenia parametrów jakościowych,
- Opracowywanie metod analitycznych stosowanych w ocenie jakości na zgodność z wymaganiami oraz ich walidacji,
- Badania stabilności roślinnych produktów leczniczych i innych przetworów zielarskich,
- Molekularna identyfikacja zmienności genetycznej roślin zielarskich w ocenie ich bioróżnorodności,
- Badania wpływu roślin zielarskich na ekspresję genów w modelu zwierzęcym,
- Genotypowanie w celu identyfikacji polimorfizmów,
- Kierunkowe badania farmakologiczne i farmakogenetyczne,
- Przeprowadzanie oceny czystości mikrobiologicznej surowców zielarskich, leków roślinnych, produktów farmaceutycznych i suplementów diety,
- Badania aktywności antybiotycznej substancji i leków pochodzenia roślinnego,
- Ocena aktywności biologicznej substancji pochodzenia roślinnego, m.in. działania antymutagennego, mutanennego, działania przeciwutleniającego,
- Dekontaminacja mikrobiologiczna surowców zielarskich.