EKOHEMPKON Program LIFE+

PROGRAM LIFE+
Nowa metoda rekultywacji terenów zdegradowanych w rejonie KWB Konin z zastosowaniem uprawy konopi włóknistych. (Remediation of degraded land in the region of Lignite Mine Konin by cultivation of industrial hemp).

Nr Projektu: LIFE11 ENV/PL/445

Akronim Projektu: EKOHEMPKON

Instytucje Finansujące: EU - Instrument finansowy LIFE+ oraz Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Beneficjent: Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich, Wojska Polskiego 71B, 60 630 Poznań.

Współbeneficjent: Spółdzielnia Kółek Rolniczych w Kazimierzu Biskupim, Golińska 10, 62-530 Kazimierz Biskupi.

Kierownik Projektu: dr Jerzy Mańkowski, prof. IWNiRZ.
e-mail: jerzy.mankowski@iwnirz.pl

Nowa metoda rekultywacji terenów zdegradowanych w rejonie KWB Konin z zastosowaniem uprawy konopi włóknistych - projekt LIFE11ENV/PL/445

Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich w Poznaniu, w latach 2012 – 2018 realizował projekt pt. „Nowa metoda rekultywacji terenów zdegradowanych w rejonie KWB Konin z zastosowaniem uprawy konopi włóknistych”. Projekt dofinansowany był z instrumentu finansowego Life+ Unii Europejskiej oraz współfinansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Miejscem realizacji projektu były tereny pogórnicze Kopalni Węgla Brunatnego „Konin” w miejscowości Kazimierz Biskupi, województwo wielkopolskie. Głównym celem projektu była rolnicza rekultywacja terenów po kopalni odkrywkowej węgla brunatnego oraz stworzenie modelowej metody rekultywacji terenów poprzemysłowych. Rekultywacja prowadzona była na obszarze 25 ha i polegała na uprawie w płodozmianie dwóch roślin tj. konopi włóknistych, dających dużą masę słomy (około 10-12 t biomasy na powierzchni 1 hektara) oraz lucerny siewnej, cechującej się zdolnością wiązania wolnego azotu. Całość wytworzonej masy organicznej trafiała do gleby poprzez coroczne koszenie i przyoranie uprawianych roślin. Powstający układ kompozytu biologicznego stymulował odtwarzanie warstwy próchniczej, zwiększał zasobność w składniki pokarmowe, poprawiał stosunki wodno – powietrzne oraz stwarzał warunki do namnażania się mikroorganizmów glebowych bez których obecności gleba nie może być urodzajna.

W projekcie założono i osiągnięto następujące cele:

• wzrost zawartości próchnicy w glebie o około 20-50%,
• wzrost plonów uprawianych roślin (konopi z 2 t/ha w 1 roku projektu do 5-7 ton/ha w 6 roku projektu oraz lucerny z 1 t/ha w 1 roku projektu do 7-10 ton/ha w 6 roku),
• wzrost absorpcji CO2 z atmosfery przez rośliny z 1 tony/ha w pierwszym roku projektu do 2 ton/ha w 6 roku projektu,
• stworzenie przyjaznych siedlisk do rozwoju populacji ptaków i owadów.

Konopie włókniste, stanowiące przedmiot badań Instytutu Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich okazały się dzięki swoim cechom, wyjątkową pierwszoplanową rośliną, której uprawa przywraca zdegradowane tereny środowisku. Konopie są rośliną jednoroczną dającą bardzo wysoki plon suchej masy. Posiadają silny system korzeniowy typu palowego, wrastający w glebę prostopadle do głębokości 1,0 – 1,5 m, szczególnie na glebach mineralnych. Tak silny system korzeniowy powoduje po jego obumarciu wytworzenie kanałów pionowych w zbitej warstwie iłów i glin.

Łodygi charakteryzują się dużą wysokością dochodzącą do 3 – 4 metrów. Zawartość celulozy i substancji celulozopodobnych w suchej masie łodyg konopi wynosi 70-75%.

Powyższe cechy konopi są wykorzystane do tworzenia zaczątków próchnicy na jałowych terenach pokopalnianych. Słoma konopna po skoszeniu była przyorywana na głębokość ok. 30 cm. Przyorane rośliny stanowiły biologiczne rusztowanie dla namnażania się flory i fauny glebowej.

Ponadto dobrze rozwinięty system korzeniowy wytwarzał naturalne, organiczne kanały, dreny, umożliwiające dostęp powietrza i przepływ wody i gazów glebowych. W warunkach takich następował rozwój mikroorganizmów glebowych posiadających podstawowe znaczenie przy tworzeniu próchnicy.

Drugą z wykorzystywanych roślin była lucerna siewna, która także daje wysokie plony oraz wytwarza głęboki system korzeniowy, przez co sprawdza się na stanowiskach suchszych pochodzenia gliniasto-ilastego. Ważną cechą lucerny, jako rośliny motylkowej, jest jej zdolność do symbiozy z bakteriami brodawkowymi z rodzaju Rhizobium posiadającymi zdolność wiązania azotu cząsteczkowego. Związany azot służy roślinie do syntezy białek. Oprócz tego znaczne ilości związków azotowych przedostają się do gleby i służą jako źródło azotu innym roślinom rosnącym równocześnie lub też po nich w płodozmianie.

Jest to bardzo ważne w terenach pogórniczych gdzie azot w glebie występuje w śladowych ilościach a jest niezbędnym pierwiastkiem do tworzenia białka roślin i mikroorganizmów glebowych. Obumarłe części roślin i mikroorganizmów ulegając humifikacji przyczyniają się do powstawania tak ważnej części gleby jaką jest próchnica.

Zalety konopi włóknistych wykorzystywanych w remediacji i rekultywacji gleb:

• Duża ilość biomasy konopi (10 - 12 t/ha) po skoszeniu i przyoraniu stanowi doskonały komponent do tworzenia zaczątków próchnicy na jałowych terenach poprzemysłowych.
• Dobrze rozwinięty system korzeniowy typu palowego wzrastający w glebę na głębokość ok 1,5 m doskonale przewietrza i spulchnia zbitą glebę.
• Konopie włókniste zapobiegają erozji wietrznej.
• Konopie włókniste cechują się zdolnością oczyszczania terenów poprzemysłowych z metali ciężkich. Duża masa plonu konopi kumuluje znaczne ilości metali ciężkich.
• Niekonsumpcyjny charakter konopi włóknistych eliminuje metale ciężkie z łańcucha pokarmowego człowieka a uzyskana biomasa roślin może być surowcem wykorzystywanym dla potrzeb przemysłu włókienniczego, celulozowo-papierniczego, chemicznego czy paliwowo-energetycznego.
• Przywrócenie terenów poprzemysłowych rolnictwu.

Tereny przed rekultywacją:

Prowadzona rekultywacja:

Nowa metoda rekultywacji terenów zdegradowanych w rejonie KWB Konin z zastosowaniem uprawy konopi włóknistych.

Remediation of degraded land in the region of Lignite Mine Konin by cultivation of industrial hemp.

LIFE11 ENV/PL/445

Projekt realizowany z udziałem instrumentu finansowego LIFE+ Unii Europejskiej oraz dofinansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

Okres realizacji Projektu: 01.10.2012 r. - 30.09.2018 r.

Linki:

• pobierz ulotkę
• strona internetowa Projektu: ekohempkon.iwnirz.pl