Zakład Hodowli i Botaniki Roślin Użytkowych

Kierownik Zakładu: dr Marcin Praczyk

Zakład Hodowli i Botaniki Roślin Użytkowych prowadzi działalność naukową, edukacyjną i wdrożeniową, w zakresie wytwarzania nowych odmian roślin włóknistych i zielarskich oraz ich identyfikacji botanicznej, obejmującej cechy morfologiczne i biochemiczne. Do podstawowych zadań Zakładu należą:

• Prowadzenie hodowli twórczej i zachowawczej odmian roślin włóknistych i zielarskich.
• Prowadzenie banku genów roślin włóknistych i zielarskich.
• Ocena materiałów wyjściowych w procesie hodowlanym.
• Określanie mechanizmów dziedziczenia istotnych cech użytkowych roślin włóknistych i zielarskich.
• Badania zmienności zawartości substancji czynnych w surowcach zielarskich.
• Badania zasobów naturalnych roślin leczniczych.
• Badania z zakresu nasionoznawstwa i nasiennictwa roślin włóknistych i zielarskich.
• Zakładanie próbnych upraw gatunków dotychczas nie uprawianych.
• Prowadzenie Ogrodu Roślin Leczniczych, wydawanie index seminum i uczestnictwo w międzynarodowej wymianie nasion.
• Prowadzenie działalności komercyjnej w zakresie sprzedaży materiału siewnego roślin zielarskich.

Osiągnięcia

Najważniejsze dokonania wdrożeniowe

1. 8 marca 2023 r. decyzją dyrektora Centralnego Ośrodka Badania Odmian Roślin Uprawnych, do krajowego rejestru odmian rolniczych wpisano nową odmianę lnu włóknistego HERA.
2. Decyzją Wspólnotowego Urzędu Ochrony Odmian Roślin (CPVO), Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich – Państwowy Instytut Badawczy, uzyskał wyłączne prawo do odmiany HERA, na terenie UE.
3. Na mocy umów z firmami BONOMELLI i HERBAPOL POZNAŃ prowadzono sprzedaż kwalifikowanego materiału siewnego odmian IWNiRZ-PIB, rumianku i ostropestu plamistego.
4. W ramach prowadzenia obrotu kwalifikowanym materiałem siewnym roślin zielarskich, sprzedawano nasiona odmian IWNiRZ-PIB rolnikom indywidualnym. Sprzedaż obejmowała 22 odmiany 17 gatunków. Odmiany ziół hodowli IWNiRZ-PIB stanowią 70% rynku krajowego.

Innowacyjne działania i najważniejsze rozwiązania:

• Rozpoczęcie prac hodowlanych nad nowymi gatunkami roślin zielarskich, z wykorzystaniem nie stosowanych dotychczas metod genetycznych.
• Nowe kierunki hodowli rodzimych gatunków włóknistych, uwzględniające dynamikę rynkową oraz efekty postępujących zmian klimatycznych.

W ramach dotacji celowej MRiRW podjęto prace nad uzyskaniem genotypów lnu, charakteryzujących się zmniejszoną podatnością roślin na suszę. Badaniami objęto trzy formy uprawowe: odmiany włókniste, oleiste i dwucelowe.

W przypadku konopi włóknistych podjęto prace nad wytworzeniem mieszańców dwupiennych, o wysokim plonie nasion i niskopienności roślin. Krajowa hodowla konopi włóknistych skoncentrowana jest obecnie na formach jednopiennych. Uprawa odmiany dwupiennej eliminuje wspomniane ograniczenie, a przewidywany, nieznacznie niższy, plon nasion (typowy dla odmian dwupiennych) można zrekompensować znacznym zwiększeniem areału uprawy.

Dokonania naukowe:

• Program SONATA pt: „Jak skład chemiczny biomasy odpadowej z konopi siewnych (Cannabis sativa L.) wpływa na możliwość jej wykorzystania w bioproduktach”?, Projekt finansowany przez Narodowe Centrum Nauki. Okres realizacji: 2022-2025
• Projekt LENOD – rejestracja nowej odmiany lnu włóknistego, finansowany z programu Inkubator Innowacyjności 4.0, w ramach Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój 2014-2020
  
  Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich – PIB w Poznaniu uzyskał wyłączne prawo do wspomnianej odmiany na terenie Unii Europejskiej.
• Dotacja Celowa MRiRW